EPIC

Iling

Saysayan sa samo an gabos Kadungung
Manga agi-aging suanoy ni Handiong,
Pirak mong talasan isabay tugtugon
Mahamis, ngangalsan padapit kan Aslong.

Ika iyo sana, daing iba nanggad
An makapagsaysay awit na pambihag
Kadtong manga hilom na di nahahayag
Kan ronang kaidto orog na mapalad.

Sabiha, iawit, kami magdadangog
Idtong manga hade na manga maisog,
Gabos na labanan daing nanag-ontok
Sagkod na si Oryol saindang nadaog.

Idtong kasaysayan samo man sabiha
Manga lakaw-lakaw Asog na gurang na,
Asin an aki pa na si Masaraga,
Gosgos na Isarog kami man padangga.

Sa gabos na tawong manga nakaaram
Danaw na linubngan magayon na Takay,
Ika an mahadok, mahamis magtaram
Na makabibihag puso ni isay man.

Kaya pag-awit na kan orog kagayon
Na saimong awit digdi sa malimpoy
Sa poon kan dao, kahoy na marambong,
Managtukaw kita, ika hinanyogon.

Si Kadungong tolos uyang kasimbagan
Paghinanyog kamo, aking Kabikolan,
Manga kasaysayan kan daga na gurang,
Erokan ni Handiong panong kagayonan.

Sarong kahadean an rona kan Bikol,
Tanayad mahiwas, daga manga gabon,
Na an parilibot gabos magagayon,
Mayaman sa ani ano man itanom.

Enot maningkarog nag-errok si Baltog
Sa daga na ining magayon na orog,
Haleng Botavara digdi na nag-ontok,
Tawong guminikan sa dugo kan Lipod.

Si pagkalakop nya sa Bikol na rona
Huli kan saiyang tinanom na linsa,
Mabangis na opon rinatakan sana,
Saiyang linamag kaisganan dara.

Opon kan maruso sinabad ni Baltog
Sa daga su darang matarom na garod,
Ginamit si kamot, pambihirang kusog,
Su salang rinapak kan opong maisog.

Igwang sarong dupa su salang na tu-lang,
Halaba na gayo kun si-mong mata-naw,
Lilidong na tingo duwa sa tolo man
Kan tugod kan garod na pinagkakaptan.

Kan magbalik na sya sa saiyang daga
Binitay su salang sa sarong dakula
Kahoy na talisay sa Tondol kawasa,T
anganing sa gabos idto ikalagda.

Gabos na gurangan kadtong mangaakbong
Sinda nagngaralas kan idto mata-naw,
Balaog na pano sindang kaomawan
Ki dakulang Baltog nindang kagurangnan.

Idtong manga tawong nangapagkakita--
Angkan Panikwason asin kan Asog pa
Gabos nangagsabing kan panahon ninda
Dai pa nin opong kabaing talaga.

Nginaranan ninda iniong Tandayag
Sa bulod kan Lingyon na orog katangkag,
Huling nakaarog, nakaagid nanggad
Kadakulang hayop, ninda paliwanag.

Kan matapos ini nagdigdi sa Bikol
Na may pag-iriba pamayong si Handiong,
Ninda ginaradan sa bakong haloyon
Su gabos na hayop manga mabangison.

Tanganing magadan idtong manga hayop
Rinibong labanan saiyang linaog
Minsan lukdong gayo nanggad nagmaigot
Sagkod nagkapalad dai nin pag-ontok.

Idtong manga hayop na tolong halonan
Asin sarong mata Ponong an erokan,
Dai syang hingalo sa sampulong bulan
Sagkod na naubos, gabos nya nagadan.

Pating na pakpakan sa rarom nin dagat
Gabos na damulag na orog kaolyas
Na sa kabubuldan nangag kakaripas
Dikit na panahon saiyang inutas.

An manga buwayang kadakulang gayo
Na arog sa bangka ngunyan na totoo,
Asin sarimaong maisog na tuyo
Duman sa Kulasi tinarapok idto.

Manga kahalasan na tingog kabagay
Kan sa magindarang kinawiwilihan,
Sa dakulang lungib, Hamtik na kabuldan
Gabos rinolobong na dai nin hanggan.

Alagad an sarong di nadaog nanggad,
Minsan ginamit na liksi asin ikmat,
yo su gurang nang madunong na halas
Oryol si pangaran na orog katikas.

Si Oryol madunong, daog pa si Handiong
Mala sa paghiling si Handiong rinibong,
Nagliwat-liwatan--- daragang magayon
Bilang sudo-sudo na sya paghanapon.

Ribo-ribong gapos ni Handiong ginibo
Nginisihan sana di lamang naano,
Gapos nahuhubad, butngol na totoo
Huli ta si Oryol madunong na gayo.

Nin huli sa tingog na orog kahamis
Si Handiong nadaya magkapirang ulit,
Kun pag-orolayan pagribong sa isip,
Oryol na sa gabos madayang balakid.

Sa daing hingalo na pasunod-sunod
Saiyang pagsusog kadlagan linakop,
Huling sa paghuna magindarang tingog
Si duman na iyong saiyang nadangog.

An sa kay Herkules manga ginibohan---
Gabos na binihag, gabos na kinamtan,
Dai naingoha, kuta di nahaman
Kun si Oryol baga iyo an kalaban.

Alagad sa gibong dai nagkaoyon
si Oryol dakulang katabang ni Handiong
Pagbihag kadtong manga mabangison
Hayop na nagratak kan ronang magayon.

Sabay-sabay sindang nakilaban nanggad
Sa manga buwaya asin nagkapalad,
Asin sa ralaban na orog kangirhat
Handiong di nado-tan dagos si paglayag.

Si angongolood sa lindong kan pangpang
Na nagpakamasid nin takot dinatngan,
Nin huli kan dugong buwayang ginadan

Sinda idtong ukay na gabos paribok,
Manga kaisogan nanggad nakalakop,
Dakulang si Handiong sinda nakatakot
Asin nagdurulag duman sa Isarog.

Ngunyan ta ligtas na saiyang erokan
Sa gabos na hayop na tinatakotan,
Si Handiong nagmukna nin manga kabo-tan
Na nganing magmarhay si pagbuhay-buhay.

Gabos nanagtanom sa bulod nin linsa
Si Handiong asin si manga pag-iriba,
Naging darakula unod na binunga
Na arog sa pansol, dakula talaga.

Asin sa kaba-san sinda nanagduman
Nin dakul na paroy ninda hinasokan
Na si apod ngani na iuyong nagdanay
Ginatos na taon hinandyong pangaran.

Enot na sakayan kaggibo si Handiong
Na pabalik-balik sa salog na Bikol.
Olin, layag dai kabilang sa sukol
Nin huli ta ini tugdas ni Kimantong.

Kimantong nagtugdas kan satuyang lipya,
An surod, pag-olong pambungkal sa daga,
Ganta asin ibang takadan na sadya,
Sakal asin landok, sundang na pangtaga.

An tanhaga, sikwan tugdas man ni Hablom,
Gibong pigpagalan nin dakulang atom,
Si gabos na tawo nabigla, naribong
Ta tinao sana sa hadeng si Handiong.

Asin ta tinugdas naman an tapayan,
An paso, an koron, asin man an kalan,
Patin manga iba-ibang kagamitan
Kaggibo kaini Dinahong na mungan.

Inukit ni Sural lagdang babasahon
Sa gapong matagas na hale sa Libong
Asin ta dinagos paglinig kanayon
Nin sarong lalaking pangaran si Gapon.

Banwaan ginibo asin karaongan
Na mangiba-iba si kadakulaan
Na sa manga kahoy saindang binitay,
Sanga nin banasi, kamagong siring man.

Gabos layog-layog saindang palibot,
Sa saldang kan aldaw ragitnit na orog,
An makatatagal duman sana gayod
Kun sa kalangkawan itaas kan moog.

Si Handiong nagmukna tapat na kabo-tasn
Bilang pangalasag sa buhay, sa ngaran,
Sa gabos na tawong saiyang nasakpan
Na daing paorog dawa siisay man.

Igwa nin katungdan lambang sarong tawo,
Manga kagurangnan, oripon pang gayo,
Manga katanosan galang tinatao--
Sa manga panunod, pamanang totoo.

Asin ta dinatngan masulog na baha,
Onos ginikanan, si kusog dakula,
Si orog kagayon, tiwasay na daga
Iba nang paghilngon naliwat kawasa.

Su bukid na Hantik, Kulasi, Isarog
Gabos nangagtuga, nagputok nin kusog,
Asin kasabay pa si dakulang linog
Sa bilog na rona gabos na natanyog.

Sa kusog nin linog kuminadal-kadal,
Dagat suminuko may dagang naglataw
Na iyo na ngunyan satong matata-naw
Bilang kauswagan duman sa Pasacao.

Igwang nakasiblag daga na kaputol
Asin pinag-apod na purong Malbogong,
duwang aswang iyong nag-erok na lolong
Na pinagngaranan Hilang asin Laryong.

Nagbaha nin orog salog Inarihan
Bulos pasulnopan sala nang dalagan,
Kaya kan dai pa ini minasupngay
Si gabos na tubig Ponong dinadatngan.

May dakulang bulod sa Bato nagtundag,
Sa kinamugtakan danaw luminuwas
Na pinaghalean manga sirang layas
Naging kabuhayan kan Ibalong nanggad.

Manga nag-erok dagang Kalabangan
Na manga Dagatnong napara nin basang,
Si manga Dumagat nagsalihid duman
Na hale sa Kotmong enot na erokan.

Daga nagdakula na dai nahaloy
Kusog uminorog kan manga panahon
Na kaisganan pa kan aking si Bantong,
Hugos na katood bantog na si Handiong.

Sarong ribong tawo ni Handiong tinao,
Ta pinapagadan Rabot na malobo,
Hawak nagkabanga-- sa hayop,sa tawo,
Pangratak sa rona, putikon na gayo.

Su enot ki Bantong na manga maisog
Nagdulok ki Rabot ta gadanon boot,
Nangagkaaraging gapo sinda gabos
Sa kapangyarihan mabangis na Rabot.

Alagad si Bantong igwang kaikmatan
Rabot na maisog saiyang namasdan,
Kun minakaturog bilang sarong aldaw
Dai nin pagmangno, minali-tad lamang.

Kaya sarong aldaw na igwa nin baha
Bantong, pag-iriba naglakaw kawasa,
Bago nakabangon si Rabot,
Hawak nya binaak ni Bantong sa taga.

Dagos luminataw manga kinurahaw
Kan tawo ni Bantong bilang kaogmahan,
Kuminaling-kaging idtong katiboan,
Naglakop sa bunga, kamagong siring man.

Dinarang Ligmanan gadan na si Rabot,
Minasdan nin marhay ni Handiong na bantog,
Daing pakahiro, namungnan nin orog,
haloy nakagirong sa hinorop-horop.

Si Handiong dai pa nanggad nakahiling
Hayop na linalang na daing kabaing,
Maraot na orog, matakot na siring,
Tingog malusogon su dagundong, daging.

Kadungong inontok manga kasaysayan,
Tanda na tapos na su enot na kabtang,
Asin dadagoson sunod na kasumpay
 Kun igwang panahon, ibang aldaw naman.